شهرستان و شهر همدان مرکز استان همدان است؛ که در دامنه شرقی کوه الوند واقع و به عنوان یکی از شهرهای مهم تاریخی-فرهنگی ایران شناخته شده است. این شهر از لحاظ کشف آثار باستانی دوران مادها در کشور بی نظیر بوده و دارای آثار باستانی متعددی از دوره های هخامنشی، ساسانی و دوره اسلامی نیز می باشد. از لحاظ اکو توریسم با توجه به آب و هوای متنوعی که همجواری با کوه الوند در این شهر بوجود آورده؛ جز در چند ماه سرد سال، شرایط برای طبیعت گردی در آن بسیار مساعد است. نام همدان؛ نخستین بار در 1100 سال پیش از میلاد، در كتیبه تیگلات پالسر اولین حاكم آشوری؛ به نام آمَدَنَ (به فتح همه حروف) یا آمادای ضبط شده است. و از آن زمان همواره با تلفظی تقریبا شبیه به تلفظ امروزی این نام به پایتخت امپراطوری ماد اطلاق گردیده است. هرودت مورخ یونانی نام همدان را اكباتان (Agbatana) ثبت كرده و بنای احداث شهر همدان را به دیااكو نخستین امپراتور ماد نسبت داده است. همدان اولین پایتخت تشکیلات حکومتی در ایران بوده که در آن دوره هگمتانه نام نهاده شده است که اقوام وسلسله های متفاوتی نظیر مادها، هخامنشیان، سلوکیان، اشکانیان، ساسانیان، سلجوقیان و زندیان به دلیل آب و هوای مناسب و موقعیت منحصر به فرد، امکان دسترسی به نقاط مختلف کشور، رونق تولید و بازار مورد توجه قرارداده و بعنوان پایتخت خود انتخاب نموده اند. مشهور است که مادها قصری موسوم به هفت حصار در آن ساختند همچون قصر عجایب هفتگانه‌ی بابل که آثارآن اکنون درشهر همدان به جا مانده است. در زمان پادشاهان آن دیاکو، فرورتیش، هووخشتره و اژی‌دهاک هگمتانه به اوج شکوه رسید و به پرجمعیت‌ ترین و پررونق‌ترین شهر دنیای زمان خود تبدیل شد. وجودآثار باستانی نظیرقلعه ها، تپه ها، آرامگاههای متفاوت از پیامبران، دانشمندان، عرفا و شاعران و بازار قدیمی استان همواره نشانگر غنای فرهنگ، تمدن و اقتصاد این سرزمین است. هم اکنون شهر همدان در دامنه شرقی کوه الوند واقع گردیده است که یکی از پنج شهر تاریخی، فرهنگی ایران شناخته شده و مرکز استانی به همین نام است که در حدود سیصد و سی کیلومتری جنوب غربی تهران قرار دارد. شهرستان و شهر همدان مرکز استان همدان است؛ که در دامنه شرقی کوه الوند واقع و به عنوان یکی از شهرهای مهم تاریخی-فرهنگی ایران شناخته شده است. این شهر از لحاظ کشف آثار باستانی دوران مادها در کشور بی نظیر بوده و دارای آثار باستانی متعددی از دوره های هخامنشی، ساسانی و دوره اسلامی نیز می باشد. از لحاظ اکو توریسم با توجه به آب و هوای متنوعی که همجواری با کوه الوند در این شهر بوجود آورده؛ جز در چند ماه سرد سال، شرایط برای طبیعت گردی در آن بسیار مساعد است. مادها گروهی از آریائیان بودند که بین قرنهای سیزدهم و نهم قبل از میلاد از شرق ایران به غرب ایران مهاجرت می کنند و با هم متحد می شوند. مادها در 674 پ.م. به رهبری خشثریته بر آشوریان مهاجم پیروز می شوند و پادشاهی مستقل ماد را تاسیس می کنند. از آن پس این سرزمین چندین بار دیگر مورد حمله آشوریان و سکاها قرار میگیرد و تصرف می شود. تا اینکه در 625 پ.م. هُوَخشَتَره رهبری مادها را بر عهده گرفته و ماد را از سلطه سکاها آزاد میکند. هُوَخشَتَره در 614 پ.م. شهر آشور را تسخیر می کند و با شکست کامل آشوریان در 605 پ.م. سرزمین آشور را بین خود و بابلیان تقسیم می کند. این پادشاه قدرتمند نواحی هیرکانیا (گرگان)، پارت (خراسان)، هرئیوه (هرات) و احتمالا سیستان را تسخیر می کند. پس از هُوَخشَتَره، ایختوویکو (585-550 پ.م.) منطقه ارمنستان و شمال ارس را تصرف می کند.تا اینکه در سال 553 پیش از میلاد، کوروش کبیر، موسس سلسله هخامنشی، مخالفت با حاكم ماد را آغاز كرد و در 550 پیش از میلاد همدان را فتح کرد. وی با انقراض سلسله ماد به واسطه مزایای طبیعی همدان، آنجا را مقر فرماندهی خود قرار داد. همدان دارای دیدنی های باستانی و طبیعی فراوانی است که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره نمود: كتیبه های بزرگ داریوش و خشایار شاه هخامنشی درگنجنامه (همدان) كاخ هگمتانه (همدان) تپه باستانی و آثار باستانی شهر تاریخی هگمتانه (همدان) دریاچه پشت سد اكباتان (9 كیلومتری جنوب شرقی همدان) آبشار گنجنامه (همدان) دره زینا (دامنه‌های میدان میشان) قله الوند (همدان) دریاچه و تله سیژ منطقه تفریحی عباس آباد(همدان) آبشار دوزخ دره (امام‌زاده كوه، الوند) پیست اسكی الوند (15 كیلومتری غرب شهر همدان) قلعه دختر (اطراف شهر همدان) پل شكسته (روستای خسرو آباد) بازار قدیمی (همدان) میدان تاریخی امام (همدان) آرامگاه ابوعلی‌سینا (همدان) آرامگاه بابا طاهر عریان (همدان) مقبره استرو مردخای (همدان) گنبد علویان (همدان) قبر اسكندر (خیابان نظر بیك نزدیک تپه هگمتانه) برج قربان (نزدیك دبیرستان ابن سینا) تپه پیسا (شمال تپه هگمتانه) خانه قدیمی شهبازیان (ابتدای خیابان بوعلی)