شهرستان طالقان، به مرکزیت شهر طالقان، یکی از شهرستانهای استان البرز ایران است. ناحیه طالقان زیستگاه حیات وحش وگونه‌های متنوع گیاهی است که واجد ارزشهای تفرجگاهی هستند ناحیه طالقان به غیر از آثار ارزشمند طبیعی که درخود جای داده‌است، اماکن زیارتی و تاریخی ارزشمندی نیز داردکه بر جاذبه‌های آن می‌افزایند. شهرستان طالقان از سه بخش پایین طالقان، میان طالقان و بالا طالقان تشکیل شده‌است و دارای ۸۶ روستا است که نام‌های آن در پی می‌آید. روستاها • بخش بالا طالقان به مرکزیت روستای جوستان دارای روستاهای گوران، آسکان، جوستان، دیزان، محسن آباد، مهران، ناریان، امامزاده محمدحنفیه، ابصار، اورازان، پراچان، خچیره، خیکان، دهدر، گته ده، گراب، کرود، نساعلیا، نویز، آئین کلایه، تکیه جوستان، حصیران، خودکاوند، دراپی، سفج خانی، کرکبود، کویین، کیامحله، گلیرد، منگلان، هشان، مرجان • بخش مرکزی شهرستان طالقان به مرکزیت شهر طالقان دارای روستاهای شهرک، حسنجون، زیدشت، آردکان،وشته (طالقان)، گلینک، بزج، جزن، جزینان، خسبان، سید آباد، کولج، میناوند، ورکش، هرنج، آرتون، اوانک، باریکان، پرده سر، سگرانچال، سگران، میراش، نویزک • بخش پایین طالقان دارای روستاهای آرموت، پرگه، دنبلید، سنگ بن، سوهان، عالی سر، فشندک، کش، اسفاران، امیرنان، انگه، اوچان، اهوارک، تکیه ارموت، تکیه ناوه، خورانک، روشنابدر، شهراسر، کجیران، کلارود، کلانک، کشرود، لهران، موچان، میر، نسا سفلی • روستاهای منتسب به پایین طالقان: سیف بنه، شریف کلایه، صالح آباد، صمغ آباد، عالی ده، قاضی کلایه، نوده، کن، ابراهیم آباد شاه‌رود رگ حیاتی این سرزمین دیر زمان است که از کوهپایه‌های شرقی آغاز و با طولی نزدیک به ۱۰۵ کیلومتر به غرب می‌رود این شریان آبی بیش از ۱۵ رودخانه کوچک و بزرگ منطقه را که از چشمه سارها و برفاب‌ها سرچشمه می‌گیرند، همراه خود تا سپید رود می‌برد تا با آبهای قزل اوزن آمیخته و راهی دریای خزر شود. دو آبشار در روستاهای اوچان و جوستان و همچنین در هرکدام از روستاهای اورازان، کرکبود، آسکان، عسلک آبشارهایی جریان دارند، دوچشمه آب معدنی در روستاهای عسلک و لمبران (بنام سه کوچ) و یک چشمه آب معدنی شرب در جوستان قرار دارد که دوچشمه معدنی ذکرشده یکی از نقاط تفرجی طالقان محسوب می‌شود. کوه‌ها شاه البرز نوشتار اصلی: شاه البرز شاه البرز، نام رشته‌کوه و قله‌ای است در البرز به ارتفاع حدود ۴۲۰۰ متر. این رشته‌کوه، مرز طبیعی استان‌های البرز و قزوین را تشکیل می‌دهد. دامنهٔ جنوبی آن به طالقان و دامنهٔ شمالی آن به درهٔ الموت از استان قزوین مشرف است. نمای علم‌کوه راه علم‌کوه نوشتار اصلی: علم‌کوه از دیگر آثار طبیعی ارزشمندی که درطالقان مشاهد می‌شود می‌توان به کوههای بلند و صخره‌ای و یخچالهای طبیعی درعلم کوه نزدیک روستای پراچان اشاره کرد که هرساله کوهنوردان بسیاری برای صعود به ارتفاعات آن به آن نواحی رهسپار می‌شوند. علم‌کوه -واقع در در منطقهٔ تخت سلیمان در استان مازندران-، نام کوهی با ارتفاع قله ۴۸۵۰ متر بوده و از جبهه جنوبی مشرف به شهرستان طالقان است. قلّهٔ علم کوه پس از دماوند دوّمین قلهٔ مرتفع ایران به شمار می‌رود. بیشتر شهرت این قله به خاطر دیواره‌ایست که در دامنهٔ شمالی آن واقع است و دارای فنّی‌ترین و سخت‌ترین مسیرهای سنگ‌نوردی و دیواره‌نوردی در ایران است. این دیواره در ایران، جایگاهی مانند کی۲ در جهان را داراست. روستای پراچان در طالقان نزدیکترین شهر طالقان به علم‌کوه است. کوههای پایین طالقان گسل طالقان گسل طالقان با درازایی نزدیک به ۷۰ کیلومتر در دامنه جنوبی دره طالقان و دره آزاد بر، در فاصله ۵۰ کیلومتری تهران قرار دارد. زمین لرزه ویرانگر ۷/۷ ریشتری سال ۹۵۸ میلادی که منجر به ویرانی گسترده نواحی ری و طالقان شد به گسل طالقان نسبت داده شده است. همچنین زلزله‌های سال‌های ۱۴۲۸، ۱۶۰۸، ۱۸۰۸ و ۱۹۶۶ میلادی نیز به گسل طالقان نسبت داده شده‌اند. چشم انداز دریاچه سد طالقان از روستای آردکان مردم جمعیت بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت شهرستان طالقان در سال ۱۳۸۵ برابر با ۲۵٬۷۸۱ نفر بوده‌است. اما در سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۰ به آمار قبلی حدود هزار نفر اضافه شد و به تعداد ۲۶۹۷۶ نفر رسید. طالقان از حدود ۸۶ روستا تشکیل شده‌است. مساحت منطقه طالقان حدود ۱۲۰۰ کیلومتر مربع است ودر ۳۶ درجه و ۱۲ دقیقه عرض شمالی و ۵۰ درجه و ۴۷ دقیقه طول شرقی، در شمال غرب شهر تهران قرار دارد. دین آیین مردم طالقان تا قرن سوم هجری، دین زرتشتی بود. پس از آن پیرو زید بن علی بن حسین بن علی بن ابی‌طالب یا زیدیه شدند. با روی‌کارآمدن صفویه از نفوذ آیین زیدیه کاسته شد و بیشتر مردم طالقان شیعه دوازده‌امامی شدند. زبان زبان مردم طالقان زبان پارسی است. ریشه لغوی طالقان دهخدا ریشه طالقان را تالکان دانسته، وی می نویسد: صاحب انجمن آرا و به تبعیت او مؤلف آنندراج، طالقان را معرب این کلمه دانسته‌اند: «تالکان و تلکان، نام دو ولایت است یکی در خراسان و دیگری در حوالی شهر قزوین که نخست تلک، که سنگی است سفید و براق و معرب آن طلق، در آنجا یافته شد، بنابراین، این نام یافت و طالقان معرب آن است کذا فی القاموس » گویش مردم طالقان نوشتار اصلی: زبان تاتی گویش های زبان تاتی از دستهٔ زبان‌های ایرانی شاخه شمال‌باختری و بازمانده‌ی یکی از گویش‌های مادی هستند. گویش‌های این زبان روزگاری از قفقاز تا شمال خراسان گسترده بود ولی امروزه با ترک‌زبان و فارسی‌زبان شدن بخشی از شمال‌باختری ایران تنها جزیره‌هایی از گویش‌های تاتی در منطقه به جا مانده‌است. بزرگ‌ترین این جزیره‌ها در شهر اشتهارد استان البرز، تاکستان، بوئین‌زهرا، استان قزوین، شهرستان دماوند و شهرستان طالقان دیده می‌شوند. گونه‌های جانوری در منطقه طالقان از جمله کل و بز وحشی، گربه وحشی، خرس، گراز و گرگ و انواع پرندگان است. همچنین محیط‌بانان موفق به مشاهده و عکس‌برداری و فیلم‌برداری از دو پلنگ ایرانی نر و ماده در کوه‌های طالقان شده‌اند سد مخزنی طالقان که در تاریخ یكشنبه پنجم شهریورماه ۱۳۸۵ افتتاح شده‌است با ظرفیت ۴۲۰ میلیون متر مکعب که بر روی شاهرود ساخته شده، نقطه عطف مهمی در تاریخ، جغرافیا و محیط زیست منطقه محسوب می‌شود و تحولات و آثار عظیمی را از خود بر جای خواهد گذاشت. نزدیک به ۹۰۰ لیتر بر ثانیه آب برای مصارف شرب شهر کرج از طریق انتقال ثقلی آب سد طالقان به تصفیه خانه محمود آباد کرج انجام می‌شود. اما استفاده از آب سد طالقان برای آب شرب شهر طالقان هنوز محقق نشده است. در سد طالقان ۱۰۰ میلیون مترمکعب حجم مرده است که نمی‌توان از آب آن استفاده کرد. جاده‌ها طالقان از طریق دو جاده به آزادراه تهران کرج متصل می‌شود: • جاده اول از نیروگاه شهید رجایی بعد از آبیک منشعب می شود. • جاده دوم بین آبیک و قزوین از آزادراه منشعب شده از طریق روستاهای پایین طالقان به میان طالقان می رسد. • چند سالی است که احداث مسیر کردان-طالقان که جمعاً ۳۰ کیلومتر طول دارد، آغاز شده است. احداث ۲۵ کیلومتر راه اصلی از سیبستان کردان تا ورکش طالقان به عهده وزارت راه و احداث ۶ کیلومتر بعدی از روستای ورکش تا شهر طالقان بر عهده شهرداری است. این جاده دارای تونلی به طول ۹۶۰ متر استبرای تکمیل این پروژه به ۷۰۰ میلیارد ریال اعتبار نیاز است. • مسیرهای قدیمی به شرح زیر وجود دارد: 1. راه طالقان - قزوین: از طریق ناوه ـ قاضی کلایه ـ گزنه 2. راه طالقان - قزوین: از طریق کما کان ـ کلانک ـ فشکلدره 3. راه طالقان - قزوین: از طریق پرکه ئه رودبار محمد زمان خانی 4. راه طالقان - ساوجبلاغ: طریق فشندک ـ میناوند ـ گردنه تنگ دره ـ هیو ـ فشند 5. راه طالقان - براغان: از طریق گوران ـ گلیرد ـ گردنه مامشکه در ولیان ـ براغان 6. راه طالقان - لوراء از طریق جوستان ـ گته ده ـ آزاد بر 7. راه طالقان - کلاردشت: از طریق جوستان ـ ناریان ـ گردنه دریچه ـ دلیر 8. راه طالقان - چالوس: از طریق جوستان ـ ده در ـ گردنه ماس چال ـ انگران ـ دزدبن (دیزبن) 9. راه طالقان - چالوس: از طریق جوستان ـ آسکان ـ سیاه بیشه ـ گردنه چم ـ دزدبن (دیزبن) 10. راه طالقان - تنکابن: از طریق جوستان ـ مهران ـ گردنه صاد ـ آبگرم دهستان سه هزارـ درجان 11. راه طالقان - الموت: از طریق کولج ـ حسنجون ـ نگار چشمه ـ گردنه مالخانی ـ آوه ـ مدان ـ شهرک الموت تله‌کابین طی طرحی قرار است تله‌کابینی با سه ایستگاه به طول ۱۲ کیلومتر در حاشیه دریاچه سد طالقان ساخته شود. مدت اجرای این طرح ۱۳ ماه در نظر گرفته شده است. تله‌کابین از نظر زیست‌محیطی ممکن است طالقان را دچار مشکلاتی کند که ارزیابی این امر در حال بررسی است