ساخت مساجد به سبک و سیاق ساده و سنتی جهت توسعه هر چه بیشتر پایگاه های دینی و نشر اسلام در دستور کار والیان محلی قرار گرفت. که این تفکر به سرعت در مناطق کردنشین طی مدت زمانی کوتاه به همت اهالی و معماران به مرحله اجرا در آمد. یکی از این مناطق روستای تورجان در 20 کیلومتری غرب مسیر سقز- بوکان بوده که در بهترین نقطه آن مسجدی نسبتاً بزرگ احداث می گردد، که بعدها به مسجد جامع تورجان مشهور می گردد. مسجد جامع تورجان از نظر معماری در زمره مساجد سبک بومی منطقه کردستان است. درب ورودی اصلی و قدیمی مسجد با دخل و تصرف‌هاى جدید در بنا مسدود و این امر موجب شده تا ورودی دیگری در ضلع غربی ایجاد شود. بالای این ورودی سنگ‌ نوشته‌اى دیده مى‌شود که زمان ساخت مسجد را در تاریخ ۱۲۵۸ هجری قمری نشان مى‌دهد. روى این کتیبه سنگی افزون بر تاریخ ساخت و مرمت مسجد، ابیاتی نیز حک شده است. بناى این مسجد دارای یک شبستان اصلی با شش ستون در دو ردیف سه‌تایى است. هر چند از نظر سبک معماری تنها تفاوتی عمده که می توان نسبت به مساجد هم دوره در آن مشاهده نمود این است که دو ستون به صحن اصلی مسجد اضافه شده است. ستون ها در عمق یک و نیم متری خاک قرار گرفته اند که این کمک شایانی به ایستایی و پایدار ماندن بنا پس از سالها کرده. سر ستون های مسجد به طرز زیبایی خراطی شده و بر روی آنها شیارهای نیم دایره ای ریزی کنده کاری گردیده. در یک سوی سر ستون ها نیز کلمات مقدسی به همراه تاریخ ساخت حکاکی شده که به کمک رنگ آمیزی زیبای آن جلوه ای خاص را به صحن مسجد داده است. معماری مقوله‌ای است که بین انسان‌ها سابقه‌ای چند هزار ساله دارد. انسان‌ها بر اساس عوامل طبیعی و عوامل اجتماعی و جبر زمانه، اقدام به ساختن می‌کنند و این ساختن در دل محیط و بر اساس اراده و ذهن انسان‌ها اتفاق می‌افتد. عمده مصالح این مسجد جامع تورجان از انواع سنگ ها، خشت، چوب و آجر است. در سقف مسجد نیز تیرهای چوبی بطور منظمی به کار رفته است. از نکات مثال زدنی مسجد ضخامت دیوارهای آن است که در برخی نقاط به 20/1 سانتیمتر هم می رسد. برای‌ مسلمانان‌ پرهیزکار، همین‌ بس‌ بود که‌ مسجد زیبا باشد. مال‌ و کوشش‌ وی‌ به‌ بنای‌ آن‌ صرف‌ می‌شد، همه هنر و صنعت‌ خود را در آنجا به‌ کار می‌برد و مسجد را چون‌ قالیچه‌ای‌ پیش‌ کش‌ خدا می‌کرد و همه مردم‌ می‌توانستند از این‌ زیبایی‌ و شکوه‌ بهره‌ور شوند. در ضلع غربی شبستان محوطه‌اى وجود دارد، که ایوانى ستون‌دار روى به سمت جنوب در آن مشاهده مى‌شود، که از آن می توان تمام نقاط روستا را مشاهده کرد. این ایوان با پنجره هایی کوچک به داخل صحن و محراب مسجد چشم انداز دارد. ایوان دارای ستون های باریکی ست و سر ستون هایی که دقیقاً با همان کیفیت ستون های داخل مسجد طراحی شده است. در مقابل ایوان، بقایای حوض آبی وجود دارد که تماماً از سنگ تراشیده شده و در مجاورت آن نیز سکویی سنگ چین شده برای اقامه نماز در فصول بهار و تابستان تعبیه گردیده. شایان ذکر است کل بنای مسجد روى یک صفحه سنگ‌چین حجاری قرار گرفته که هنوز اصالت معماری آن همچون نقاط داخلی محفوظ بر جا مانده. از مهمترین خصوصیات مسجد جامع تورجان حضور علما و بزرگان دینی و اقامت طولانی مدت آنها در این مسجد و تالیفات کم نظیری بوده که کماکان از آنها به عنوان مرجع تدریس علوم فقهی در سراسر دانشگاه های اسلامی جهان مورد بهره برداری قرار می گیرد. در کنار این حرکت مهم، مسجد محل پرورش طلاب و فقهایی بوده که از سراسر مناطق کردنشین بدان جا مراجعه داشته اند.