محمد فرزندحسام الدین حسن ، معروف به ابن حسام ، شاعر ، عارف ، فقیه و اندیشمند قرن هشتم ونهم هجری است. تولد ابن حسام راسالهای 782 و یا 783 هجری ( 760 شمسی ) دانسته اند. زاد گاه ابن حسام ، شهر خوسف است كه از بخش های فعلی بیرجند و از قدیمی ترین آبادی های قهستان می باشد. ابن حسام تحصیلات مقدماتی و تربیت خود را مدیون پدر داناو با فضیلتش می داند. بیشتر تذكره نویسان ابن حسام را شاعری صاحب فضل و او را مردی وارسته و قانع كه روزها از صبح تا شام به كار كشاورزی اشتغال داشته و ضمنأ اشعار خود را در همین مواقع یادداشت می كرده ، دانسته اند . ابن حسام از علو طبع و اتكال به خداوند غافل نبوده و كمبود های زندگی مادی را بر سرافرازی معنوی ترجیح داده است . ابن حسام بر اثراعتقاد راسخی كه به ولایت اهل بیت (ع) و دوستی پیامبر (ص) داشته، پیوسته به مدح و منقبت آنان پرداخته و به راستی قدرت شاعری خود رادر این موارد بخوبی نشان داده است .ابن حسام در انواع شعر هنرنمائی و طبع آزمائی كرده است . وی با خلق مضامین وكلمات خوش آهنگ و نشاندن آنها در جای مناسب به توصیف آسمان و صور كواكب و صحنه هایطلوع و غروب آفتاب و مناظر طبیعت به وجه اعجاب انگیزی پرداخته است .از ابن حسام سه اثر ارزشمند به نام دیوان شعر ، خاوران نامه ، نثراللالی، باقی مانده است . دیوان شعر ابن حسام در سال 1366 به كوشش در خور تقدیر آقایان احمد احمدی بیرجندی و محمد تقی سالك و با هزینة اداره كل حج اوقاف و امورخیریه استا ن خراسان چاپ و منتشر گردیده است . این دیوان شا مل 10844 بیت شعر و درمدح خاندان حضرت محمد (ص) می باشد .خاوران نامه كه به سبك شاهنامه سروده شده شامل 22500 بیت شعر است كه در وصف دلاوریهای حضرت علی و یاران آن حضرت به رشتة نظم درآمده است. برخی از نویسندگان عمر ابن عمران حسام را 92 سال ذكر كرده اند در این صورت سال وفات او را باید 875 هجری قمری دانست. در كتاب بهارستان وفات ابن حسام 873 (847 شمسی ) ذكر شده است . مقبرة ابن حسام در زادگاهش ، خوسف و بر روی تپه ای سنگی كه مشرف به مزارع و باغستان ها و مرسوم به پایتخت است واقع می باشد كه محل زیارت علاقه مندان به این زاهد با فضیلت است.