موزه مردم‌شناسی گناباد در مدرسه نجومیه، در کوی شرقی این شهر در نزدیکی مسجد جامع قرار داردمدرسه نجومیه از بناهای دوره صفویه با معماری اسلامی است و به دلیل تدریس علم نجوم و افلاک در این مکان به مدرسه نجومیه شهرت یافته است. معماری این بنا شامل هشتی ورودی دالان، صحن و حجره‌های پیرامون آن است. این بنا در دوران قاجاریه مرمت شد و در ساختمان آن تغییراتی صورت گرفت.مدرسه نجومیه بعدها تغییر کاربری داد و به عنوان موزه مردم‌شناسی مورد استفاده قرار گرفت. در این موزه گوشه‌هایی از آداب و رسوم، مشاغل سنتی، نحوه زندگی و نوع پوشش مردم گناباد به نمایش گذاشته شده است. آهنگری، پارچه‌بافی سنتی، سفالگری، نمدمالی، حفر قنات، عروسی، عصاری (روغن‌گیری)، عطاری، گلیم بافی از جمله غرفه‌های موجود در این موزه است.در این موزه قنات قصبه گناباد به بازدید کنندگان توصیه می شود که به عنوان یکی ازپدیده های شگفت انگیز دست ساخته انسان در طول تاریخ و نمادی از هم نوایی بشر باطبیعت توجه بسیاری از مورخان و پژوهشگران را به خود جلب کرده است.این قنات از میانهاراضی کوی شرقی گناباد از محلی معروف به «برج علی ضامن» در داخل رسوب های ریز دانهآغاز شده و از هفت کانال متصل به هم شکل گرفته است.همچنین در موزه مزدم شناسی گناباد نمد مالی ، عطاری و گیاهان دارویی بومی گناباد را مشاهده می توان کرد .در غرفه ای از موزه مردم شناسی گناباددستگاهی به نام دنگ به تماشا در آمده است که از آن برای کوبیدن ارزن گاورس و سایرغلات به منظور جدانمودن پوسته آنان استفاده می شده است. این دستگاه از قطعه چوبیپهن به طول 4-5/3 متر که بخش فوقانی آن به شکل گرزی درآمده ساخته شده است. درانتهای چوب نرسیده به آخر،سوراخی تعبیه شده که چوب دیگری به عنوان محور از آن میگذشته و دو پایه ی چوبی در دو سوی این محور نصب می گشته است.پارچه بافی و آهنگری دیگر غرفه های موزه را تشکیل می دهند که جلوه های زیبایی را به عموم بازدید کنندگان ارائه داده و بسیار زیبا می باشند .