
آیینه خانه سردار مفخم از آثار منحصر به فرد عصر ناصری در مرکز شمال خراسان است که در گذشته داخل باغ بزرگی قرار داشته است و همراه ابنیه دیگر از جمله عمارت مفخم-دروازه ورودی حوض خانه-باغ فواره و کلاه فرنگی، دارالحکومه مفخم را تشکیل می داده است. عمارت کلاه فرنگی بر اثر زلزله شدیدی که در بجنورد رخ داد تخریب شد و هم اکنون تنها آیینه خانه و عمارت مفخم به جای مانده است.بنای 130ساله آیینه خانه که اکنون به موزه مردم شناسی بجنورد تبدیل شده است، در سال 1376خریداری شد و پس از مرمت در سال 1379به بهره برداری و به شماره 31167 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید. بانی این اثر یارمحمدخان سهام الدوله بجنوردی معروف به سردار مفخم و معمار آن ممتحن الملک شقاقی بود که مدرسه شهید مطهری تهران، (سپهسالار سابق) از جمله کارهای اوست. وی پس از تحصیل در مدرسه دارالفنون به دستور ناصرالدین شاه برای گذراندن تحصیلات عالیه در رشته معماری به فرانسه رفت و پس از بازگشت مسئول ساخت چند کاخ شد. سقف این عمارت پوشش سفال داشت که در تعمیرات بعدی تبدیل به سقف شیروانی گالوانیزه شده است.از نکته های قابل توجه این تالار وجود تصاویر134تن از شخصیت های برجسته عصر صفوی تا دوره قاجار و هم چنین سران حکومتی کشورهای هم جوار است؛ در این زمینه می توان به تصاویر شاه طهماسب، شاه عباس، آقا محمدخان، فتحعلیشاه وکریم خان زند اشاره کرد که در قسمت گلویی زیر سقف نصب شده است.در تزئین تالار از 17 طرح مختلف استفاده شده است که شامل نقش چهل چراغ، مقرنس، نمای بیرون عمارت و نقوش استیلیزه گیاهی هندسی است.بنای تاریخی آئینه خانم مفخم، ساختمان زیبایی که از دوره قاجاریه به جا مانده و با شماره 31167 در آثار ملی به ثبت رسیده و اکنون موزه زیبایی شده که تماشای آن بسیار لذتبخش است. وامروز این بنای تاریخی به موزه نسخ خطی و اثار باستانی این استان تبدیل شده است .