03 بهمن 1397
آخالتِکِه نژادی از اسب است که در ترکمنستان پرورش میدهند و از نمادهای ملی این کشور شمرده میشود. همه ساله در آخرین یکشنبه آوریل، جشن اسب ترکمن که به خواست و ابتکار رئیس جمهور این کشور، بردیمحمداف، بوجود آمده برگزار میشود. در طی آن آخال تکه را گرامی میدارند، حیوانی با قامت و گردنی کشیده و سر کوچک، و موهای ظریف یال و دم که میتواند هزار کیلومتر را در کمتر از یک هفته طی کند. جمعی از کارشناسان محلی و خارجی رقابت اسبها این مسابقات را دنبال کنند.این اسبها ۱۴۷ تا ۱۶۳ سانتیمتر ارتفاع دارند و رنگ براق متالیک آنها (به ویژه در رنگهای روشنتر) مشهور است. این اسب در رنگهای کهر، نیله (طوسی)، سمند، کرنگ، سیاه، و سفید وجود دارد. برخی منابع آخال تکه را از نژاد اسب ترکمن میدانند.آخال تکه به جز در سرزمین مادری، ترکمنستان، در روسیه و آلمان و بسیاری از کشورهای اروپایی پرورش داده میشود. از اسبهای آخال تکه برای تولید نژادهای جدید استفاده شدهاست. آخال تکه میتواند یک اسب ورزشی باشد و در رشتههای درساژ، پرش، دو سرعت و استقامت رقابت کند. نژاد آخال تکه به عنوان الگوی اسب های تیپ 3 پرورش اسب است. اسبهای این گروه دارای ارتفاعی حدود 150 تا 160 سانتی متر با بدن طویل و باریک گوش های دراز و گردن طویل می باشند. اسب عرب مخصوص مسابقه ی موناقی شباهت زیادی با اسب آخال تکه دارد. یقینا اسب ترکمن در به وجود آمدن نژاد تروبرد نقش داشته است. مسلم است که حدود 300سال پیش نژاد تروبرد از چند اسب معروف دنیا به وجود آمده که یکی از آنها اسبی به اسم بارلی ترک می باشد. و شکی نیست که یک اسب ترکمن است. اسب دیگر به نام دارلی عربین می باشد که از اسب های عرب ناموفق بوده و از خون آخال تکه پدید آمده است. مسابقات اسب دوانی ترکمن صحرا تا اواخر دوران فعالیت انجمن سلطنتی اسب اغلب با اسب های ترکمن انجام می شد ولی با وارد شدن اسبهای تروبرد برای مسابقات اسب دوانی ایران و متعاقب آن تحولات انقلاب و جنگ تحمیلی اسب های ترکمن رو به انقراض رفتند. اسب های تروبرد به منظور مسابقه برای مسافت های کوتاه اصلاح نژاد شده اند و قادر هستند مسافت های کوتاه را با سرعت های بسیار زیاد طی کنند ولی اسب های ترکمن برای مسابقات با مسافت های طولانی اصلاح نژاد شده اند بنابراین از زمانی که مسابقات اسب دوانی ایران فقط در مسافت های کوتاه برگزار می شود اکثرا اسب های تروبرد پیروز می شوند. ترکمن ها که از ورزش های سوارکاری فقط اسب دوانی را می دانستند برای بالا بردن سرعت اسب های خود از سیلمی های خارجی در بارور کردن مادیان های خود استفاده کردند. بنابراین بهترین سیلمی های ترکمن در شهرها و روستاهای ترکمن صحرا زیر ارابه ها و در زمین های کشاورزی به شخم زمین ها و کار در مزرعه مشغول شدند. در نتیجه از سال 1357 به بعد اسب ترکمن خالص متولد نشد مگر در روستاهایی که به اسب های خارجی دسترسی نداشتند یا گله هایی که بی سرپرست در کوهها و دشتها سرگردان شدند. از شروع اصلاح نژاد اسب های خارجی در اروپا بیش از چند سده نمی گذرد و از آنجایی که آنها اسب های خود را فقط برای یک منظور خاص به عنوان مثال در مورد تروبرد سرعت بالاتر اصلاح کرده و سایر عوامل را کمتر در نظر گرفته اند بنابراین امروزه اسب های با سرعت بالا ولی بسیار حساس ظریف و تخصصی تولید شده اند که برای نگهداری آنها نیاز به هزینه های بالا ، استفاده از متخصصین با تجربه و تجهیزات مدرن است. اسب های تروبرد فقط برای مسابقات اسب دوانی کارایی دارند و در دیگر رشته های ورزشی موفق نمی باشند. این ها اسب هایی با بلوغ زودرس، عمر مفید بسیار کم و درصد باروری بسیار کم هستند. متاسفانه از چند دهه قبل سرعت اسب های تروبرد رو به کاهش نهاد و این معضل ذهن تمام دانشمندان علوم اسب و اسب داری را به خود مشغول کرده است.